TẬP BỎ BỈM CHO BÉ
“Khi nào nên tập bỏ bỉm cho bé và tập như thế nào” chắn chắn là câu hỏi mà rất nhiều bố mẹ quan tâm. Bài viết này sẽ đưa ra câu trả lời cho câu hỏi trên và chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân trong quá trình tập bỏ bỉm cho bé. Hi vọng bài viết sẽ giúp các bố mẹ có những thông tin hữu ích và cùng các bé trải qua giai đoạn tập bỏ bỉm thật nhiều niềm vui.
I. Khi nào nên bắt đầu tập bỏ bỉm cho bé
Theo thống kê về độ tuổi bắt đầu tập bỏ bỉm của trẻ ở Nhật, phổ biến nhất là khi trẻ ở giai đoạn 2-2,5 tuổi (với 27%), tiếp theo là giai đoạn từ 1-2 tuổi (18%) và từ 2,5-3 tuổi (18%). Bạn cũng có thể lấy con số này để làm tham khảo cho mình. Tuy nhiên độ tuổi cũng chỉ là 1 yếu tố, điều quan trọng hơn là bạn hãy quan sát bé và nhận thấy các dấu hiệu sẵn sàng tập bỏ bỉm ở bé. Các dấu hiệu nhận biết như sau:
- Bé có thể đi tốt
- Bé có thể ngồi vững trên loại bồn cầu nhỏ cho trẻ – おまる (gọi tắt là bô) hoặc trên bồn cầu người lớn có tấm lót -補助便座ほじょべんざ (gọi tắt là bồn cầu).
- Trẻ hiểu các câu hỏi đơn giản của người lớn và có thể trả lời: có, không, không thích…
- Trẻ biết đưa ra các yêu cầu đơn giản của cá nhân như: muốn ăn, muốn uống nước, mẹ bế…
- Trẻ biết bắt chước theo người lớn.
- Thời gian đi tiểu tiện của bé có khoảng cách từ 2 tiếng trở lên.
Nếu có các dấu hiệu trên thì bé đã sẵn sàng để tập bỏ bỉm rồi. Bạn hãy quan sát và nhận biết các dấu hiệu của bé để đưa ra thời điểm tập bỏ bỉm thích hợp cho bé. Đừng chỉ dựa vào độ tuổi hoặc so sánh với các em bé khác để quyết định, mà hãy dựa trên sự sẵn sàng của bé nhé.
II. Những đồ cần chuẩn bị trước khi bắt đầu
1. Tấm đỡ bồn cầu – 補助便座ほじょべんざ hoặc bô おまる
Tấm đỡ bồn cầu có tác dụng giúp bé quen với việc đi đại tiện, tiểu tiện ở toilet, cũng giúp bạn dễ dàng trong việc vệ sinh. Tuy nhiên với một số bé thì việc ngồi lên bồn cầu ngay từ đầu có thể làm bé sợ.
Bô giúp bé có cảm giác an toàn hơn, tuy nhiên việc vệ sinh bô sẽ vất vả hơn cho bố mẹ và có thể sẽ mất thêm thời gian khi tập cho bé chuyển từ bô sang bồn cầu. Khi dùng bô các bố mẹ lưu ý hãy đặt bô ở 1 nơi cố định trong nhà vệ sinh hoặc ở ngay gần nhà vệ sinh.
Nếu băn khoăn không biết nên mua loại nào thì hiện nay có rất nhiều sản phẩm tích hợp cả 2 chức năng này- bạn có thể mua những sản phẩm như thế. Bạn cũng có thể tiết kiệm bằng cách mua đồ cũ hoặc xin từ bạn bè.
2. Đồ mặc thay cho bỉm gồm: bỉm tập, quần lót tập, quần lót thường
Bỉm tập –トレーニングオムツ là loại bỉm không thấm hút hoàn toàn như bỉm thường, khiến bé có cảm giác ướt và khó chịu khi tè ra bỉm.
Quần lót tập – トレーニングパンツ là loại quần lót có phần đũng dày, có thể thấm một lượng nước nhất định, để tránh trường hợp bé tè ra nhà.
Quần lót- パンツlà loại quần lót bình thường, khi cai bỉm xong bé sẽ mặc loại quần này.
Mọi người có thể đi theo quy trình là đầu tiên sẽ cho bé dùng bỉm tập trước, sau đó dùng quần lót tập và cuối cùng là dùng quần lót. Nhưng đôi khi bạn có thể không cần dùng bỉm tập mà dùng quần lót tập ngay. Hoặc bạn cũng có thể chỉ cần dùng quần lót thường cho bé ngay từ đầu! Hãy đưa ra lựa chọn cho mình và vừa tập vừa quan sát bé, tránh mua nhiều quá ngay từ đầu mà không cần dùng đến bạn nhé.
3. Sách, truyện giới thiệu về việc đi vệ sinh dành cho bé
Sách, truyện ehon giúp bé biết và thích thú với việc đi vệ sinh hơn. Một số đầu sách như quyển “トイレあけてあけてえほん” hoặc quyển “シンタンおしっとシーシー”. Bạn có thể mua sách cũ hoặc mượn ở thư viện. Hoặc nếu không dùng sách thì bạn cũng có thể cho bé xem các bài hát về đi toilet dành cho trẻ ở Youtube hoặc các ứng dụng-app tập bỏ bỉm.
III. Các bước tiến hành
Bước 1: Giới thiệu cho bé về việc đi vệ sinh
Khác với hoạt động ăn uống, thay đồ hay đánh răng…bé có thể dễ dàng quan sát thông qua hoạt động của những người trong gia đình hoặc bạn bè, hoạt động đi vệ sinh thì ít khi bé được nhìn thấy. Vì vậy bố mẹ có thể giới thiệu việc đi vệ sinh cho bé thông qua các sách tranh 絵本、qua phim hoạt hình hoặc các bài hát. Hoặc nếu bé tò mò khi thấy bố mẹ đi vệ sinh thì bạn cũng có thể cho bé đi cùng và giới thiệu với con. Mục đích chính là giúp bé hình dung được hoạt động đi đại, tiểu tiện là như thế nào: nơi đi đại, tiểu tiện (nhà vệ sinh), các thao tác khi đi đại tiểu tiện (cởi quần, ngồi bồn cầu, lau rửa, xả nước…). Thông qua việc giới thiệu này hãy dạy cho bé hiểu “muốn đi đại, tiểu tiện hãy vào nhà vệ sinh”.
Bước 2: Cho bé ngồi thử bồn cầu
Khi cảm thấy bé bắt đầu có sự thích thú và tò mò với bồn cầu/ bô rồi, bố mẹ hãy cho bé ngồi thử. Để tăng thêm sự thu hút của nhà vệ sinh đối với bé, bạn có thể mua bô/ tấm đỡ bồn cầu có hình nhân vật bé thích, hoặc trang trí lên tường nhà vệ sinh hình các nhân vật này.
Nếu khi cho bé ngồi thử bồn cầu/ bô bé cảm thấy thích thú, vui vẻ, thì đi tiếp Bước thứ 3. Còn nếu bé cảm thấy không thoải mái, khó chịu, khóc…thì đừng ép bé, hãy cho bé xuống ngay và quay lại Bước 1.
Bước 3: Tạo thói quen đi nhà vệ sinh cho bé 1 ngày 1 lần
Khi bé đã có sự thích thú với việc ngồi bồn cầu/ bô, bố mẹ hãy tạo thói quen đi nhà vệ sinh cho bé với tần suất 1 lần 1 ngày. Hãy rủ bé đi nhà vệ sinh vào 1 thời điểm cố định trong ngày, ví dụ như: sau khi ngủ dậy, trước khi đi tắm, trước khi đi ra ngoài.v.v. Mục tiêu là để bé có thói quen đi nhà vệ sinh hàng ngày, không quan trọng việc bé có tè hay ị được vào bồn cầu hay không. Nếu bé tè, hay ị được, hãy khen ngợi bé: “con tè/ ị được rồi nè, giỏi quá!”.
Thời gian tập Bước 3 trong khoảng 7- 10 ngày.
Bước 4: Tăng số lần đi vệ sinh 1 ngày 2-3 lần.
Khi bé đã có 1 vài lần tè được vào bồn cầu/ bô rồi, đồng thời bố mẹ cũng nắm được lịch đi tè của bé 1 cách tương đối, bố mẹ hãy rủ bé đi vệ sinh nhiều lên khoảng 2-3 lần/ ngày. Thời điểm vẫn là những lúc cố định như: sau khi ngủ dậy, trước khi đi tắm, trước khi ra ngoài, sau khi ăn cơm.v.v….hoặc vào những lúc bố mẹ biết sắp đến giờ đi tè của bé, hay những lúc thấy bé có dấu hiệu rặn ị. Mục tiêu giai đoạn này là giúp bé quen hơn với cảm giác tè/ ị ở bồn cầu/ bô.
Thời gian tập Bước 4 trong khoảng 7-10 ngày.
Bước 5: Chuyển sang mặc bỉm tập/ quần lót tập (トレーニングオムツ/トレーニングパンツ) và dạy bé cách nói “đi tè, đi ị” khi muốn.
Bỉm tập/ quần lót tập khiến bé có cảm giác ướt và khó chịu khi tè ra. Bạn hãy giải thích với bé điều đó, và nói với con nếu muốn đi tè/ ị, hãy bảo bố mẹ đưa đi nhà vệ sinh. Hãy mặc bỉm tập/ quần lót tập cho bé khi ở nhà -cả lúc ngủ trưa. (Giai đoạn này khi ra ngoài và ngủ tối vẫn mặc bỉm thường).
Mỗi khi bé tè ướt bỉm/ quần đừng la mắng bé, hãy thay đồ cho bé và nhắc lại: “Tè ra quần sẽ bị ướt rất khó chịu, khi nào muốn đi tè con hãy bảo mẹ “đi tè, đi tè” để mẹ đưa đi nhà vệ sinh nhé”. Khi bé chủ động nói “đi tè/ đi ị” hãy khen ngợi bé.
Mục tiêu giai đoạn này là: giúp bé nhận thấy sự khó chịu khi đại, tiểu tiện ra quần, dần dạy cho bé cách nói “đi tè, đi ị” khi muốn đi.
Thời gian tập Bước 5 trong khoảng 2 -3 tuần.
Bước 6: Tập bỏ bỉm cho bé khi đi ra ngoài
Khi nhận thấy bé đã khá thành thạo trong việc nói “đi tè, đi ị” khi muốn rồi, bạn có thể chuyển sang tập cho bé đi nhà vệ sinh khi ở ngoài. Ban đầu hãy chọn những nơi có nhà vệ sinh cho trẻ em như khu vui chơi/ công viên…. Khi ra ngoài hãy mặc cho bé bỉm tập/ quần lót tập và quần áo dễ mặc vào cởi ra đồng thời mang theo đồ thay dự phòng. Hãy cho bé đi vệ sinh trước khi ra ngoài và dặn dò bé: “Khi đi ra ngoài, nếu muốn đi tè/ ị hãy nói với mẹ nhé”. Mục tiêu giai đoạn này là giúp bé làm quen với nhà vệ sinh công cộng, giúp bé biết chủ động đòi đi vệ sinh khi đang ở ngoài.
Vì bé đã quen với việc đi bồn cầu rồi nên tập đi vệ sinh khi ra ngoài cũng đơn giản hơn, thời gian tập khoảng 7-10 ngày là bé có thể quen.
Bước 7: Tập bỏ bỉm cho bé khi đi ngủ tối
Tập bỏ bỉm ban đêm là việc hoàn toàn khác với tập bỏ bỉm buổi ngày. Ngoài việc phải thành thạo trong việc đi nhà vệ sinh vào ban ngày, bỏ bỉm buổi đêm còn phụ thuộc vào sự phát triển về thể chất của bé nữa. Trong đó 2 yếu tố sau đóng vai trò quan trọng:
- Bàng quang phát triển đủ lớn để chứa được lượng nước tiểu đến sáng hôm sau.
- Sự điều tiết của “Hóc môn chống bài niệu ADH” (抗利尿ホルモン). Hóc môn này được tiết ra khi ngủ say có tác dụng giảm lượng nước tiểu bài tiết, giữ cơ thể không bài niệu cho đến sáng. Khoa học cho rằng phải đến khoảng 10 tuổi thì Hóc môn này mới được tiết ra tối đa.
Nhiều bé đã bỏ bỉm được buổi ngày nhưng buổi đêm vẫn đái dầm là do bàng quang của bé chưa đủ lớn, đồng thời hóc môn ADH chưa được tiết ra đầy đủ. Vì vậy bạn cũng không phải vội vàng, hãy vẫn mặc bỉm vào buổi đêm cho bé. Hãy tập cho bé thói quen đi tè trước khi ngủ. Đến khi nào bạn nhận thấy bé hầu như không tè ra bỉm vào buổi đêm nữa đó là lúc bé đã sẵn sàng để bỏ bỉm buổi đêm!
IV. Các lưu ý và kinh nghiệm cá nhân
Bảng “thành tích” dành cho bé!
- Nếu bé đang đi nhà trẻ, hãy thông báo với giáo viên ngay khi bạn bắt đầu tập bỏ bỉm cho bé. Cô giáo và bố mẹ hãy thảo luận về cách phối hợp để tập luyện cho bé.
- Đôi khi trong quá trình luyện tập lại có những bước lùi – điều này là hoàn toàn bình thường. Ví dụ có khi bé đã biết ngồi bồn cầu rồi sau đó bé lại không thích ngồi bồn cầu nữa. Khi đó hãy tôn trọng bé và quay lại tập lại từ các bước trước đó.
- Bạn cũng có thể khuyến thích bé bằng cách thưởng cho bé 1 miếng dán シールmỗi lần bé có thành tích như: tè, ị được, biết nói “đi tè, đi ị”…. Bạn có thể làm 1 “Bảng thành tích” như hình trên, hoặc download mẫu Ở ĐÂY. (Mẫu trong link do Beneses thiết kế, đủ 12 tháng trong năm, có hình nhân vật hổ しまじろうrất đáng yêu!)
- Theo kinh nghiệm được chia sẻ, thời điểm thích hợp nhất để tập bỏ bỉm cho bé là vào mùa hè. Mùa hè thời tiết mát mẻ, đồ mặc đơn giản dễ dàng thay giặt. Hoặc cũng có thể tập cho bé vào mùa xuân, hay đầu mùa thu khi thời tiết ấm áp. Nên tránh tập vào mùa đông.
- Các bước tiến hành và hướng dẫn trong bài chỉ là thông tin tham khảo. Bố mẹ cần kết hợp với việc quan sát bé để cùng bé luyện tập hiệu quả. Có bé sẽ có thời gian luyện tập ngắn hơn, có bé sẽ dài hơn, điều này là hoàn toàn bình thường – hãy tôn trọng tiến độ của bé.
- Tuyệt đối không bắt ép hay quát nạt trong quá trình luyện tập cho bé, hãy để việc đi nhà vệ sinh của bé trở thành niềm vui.
Chúc các bố mẹ và bé sẽ trải qua thời gian luyện tập bỏ bỉm vui vẻ và hiệu quả!
